¡ίσα δικαιώματα και ίσες ευκαιρίες! Η λογοτεχνία εμπνέει τη ζωή και η ζωή τη λογοτεχνία

Γράφει η Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη/ Μεταφράστρια

Η Κλεοπάτρα είναι μεταφράστρια και αναγνώστρια και θεία και νονά και λατρεύει τα παιδικά βιβλία. Της αρέσει να τα μεταφράζει, αλλά κυρίως της αρέσει να τα διαβάζει (μερικές φορές κάθεται και διαβάζει τις νέες κυκλοφορίες μέσα στα βιβλιοπωλεία, αφού δεν μπορεί να αγοράσει όλα τα παιδικά βιβλία του παγκόσμιου κόσμου –αν και πολύ θα το ήθελε!). Κι αφού τα διαβάσει και ξεχωρίσει τα αγαπημένα της, τα κάνει δώρο σε φίλους και φίλες της κάθε ηλικίας, από 3 μέχρι 93 χρονών, και όλοι τους πραγματικά τα απολαμβάνουν!

Σήμερα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, της ζητήσαμε να μας μιλήσει για κάποια από τα βιβλία που έχει μεταφράσει (από τα ισπανικά στα ελληνικά) με θέμα σπουδαίες γυναίκες, που ήταν κάποτε σπουδαία κορίτσια, καθώς τα τελευταία χρόνια αυτά τα βιβλία γεμίζουν όλο και περισσότερα ράφια στα βιβλιοπωλεία.

Ναι, πράγματι, τα τελευταία χρόνια βλέπουμε πως όλο και περισσότερα κορίτσια πρωταγωνιστούν στην παιδική και εφηβική λογοτεχνία. Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, οι πρωταγωνιστές στα βιβλία για παιδιά ήταν συνήθως αγόρια και τα κορίτσια είχαν συχνά μια πιο παθητική στάση. Οι συγγραφείς παιδικής λογοτεχνίας εντόπισαν αυτό το κενό και βάλθηκαν να το καλύψουν. Και, όπως ήταν αναμενόμενο, το κοινό ανταποκρίθηκε αμέσως, γιατί όλοι ένιωθαν πως έλειπαν από τα παιδικά βιβλία δυναμικές γυναικείες παρουσίες που θα λειτουργούσαν ως πρότυπα και θα τόνωναν την αυτοπεποίθηση των κοριτσιών. Να σημειώσουμε όμως εδώ, πως τα βιβλία με πρωταγωνίστριες κορίτσια ΔΕΝ απευθύνονται φυσικά ΜΟΝΟ σε κορίτσια. Αυτή η κακή συνήθεια να χωρίζουμε βιβλία/ρούχα/παιχνίδια/χρώματα κ.ο.κ. σε αγορίστικα και κοριτσίστικα δεν έχει πια κανένα νόημα, αν θέλουμε να μεγαλώνουμε υγιή, χαρούμενα, σκεπτόμενα, ανεξάρτητα παιδιά που θα πιστεύουν στον εαυτό τους και θα σέβονται τους ανθρώπους γύρω τους χωρίς διακρίσεις.

Η τάση των παιδικών βιβλίων με πρωταγωνίστριες σπουδαίες γυναίκες απ’ όλο τον κόσμο ξεκίνησε από το εξωτερικό και είχα τη χαρά να την παρακολουθήσω από κοντά γιατί ανέλαβα τη μετάφραση της σειράς Μικρά κορίτσια με μεγάλες ιδέες της Μαρία Ισαβέλ Σάντσεθ Βεγάρα από τη Βαρκελώνη, για λογαριασμό των εκδόσεων Παπαδόπουλος. Η σειρά άρχισε να κυκλοφορεί στην Ελλάδα το 2018, με τίτλους όπως η Μαρί Κιουρί, η Κοκό Σανέλ, η Αγκάθα Κρίστι, στις οποίες αργότερα προστέθηκαν η Τζέιν Γκούντολ, η Ρόζα Παρκς, η Άννα Φρανκ, η Σιμόν Ντε Μποβουάρ και, πιο πρόσφατα, η Όντρεϊ Χέπμπορν, η Φρίντα Κάλο και η Αμέλια Έρχαρτ. Να σημειώσουμε εδώ το παράδοξο πως η συγκεκριμένη σειρά που ξεκίνησε από την Ισπανία κυκλοφορούσε ταυτόχρονα και στα αγγλικά στην ελληνική αγορά!

Ένα άλλο πολύ ενδιαφέρον βιβλίο που μετέφρασα πρόσφατα, για λίγο μεγαλύτερα παιδιά (10 χρονών και άνω) είναι το εγκυκλοπαιδικό βιβλίο γνώσεων με τίτλο Κορίτσια σαν εσένα, πρωταγωνίστριες της ιστορίας της Κάρμεν Μπλάθκεθ από τις εκδόσεις Susaeta. Εδώ η συγγραφέας μάς παρουσιάζει κορίτσια από την Ευρώπη, τη Βόρεια και Νότια Αμερική, την Ασία, την Ωκεανία και την Αφρική σε διαφορετικές χρονικές περιόδους της Ιστορίας, δίνοντάς μας χρήσιμες πληροφορίες για τις συνθήκες της ζωής τους. Έτσι, μαθαίνουμε πώς ζούσε ένα κορίτσι στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τι συνέβαινε στο Παρίσι την εποχή της Γαλλικής Επανάστασης, αλλά και πώς άλλαξε τον κόσμο ο Χάρι Πότερ της Τζ. Κ. Ρόουλινγκ. Αντίστοιχα, ανακαλύπτουμε πώς ήταν η ζωή σε ένα χαρέμι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, πώς ζούσαν οι γυναίκες σαμουράι στην Ιαπωνία, πώς ζουν οι νομαδικές φυλές στις στέπες της Μογγολίας, αλλά και τα κορίτσια της φυλής των Μασάι στην Αφρική. Μέσα από ιστορικά δεδομένα που συνοδεύονται από εικονογράφηση αλλά και πλούσιο φωτογραφικό υλικό γνωρίζουμε την εξέλιξη της θέσης των γυναικών στο χώρο και στο χρόνο.

Τέλος, δεν μπορώ να μιλήσω για γυναικεία ενδυνάμωση και να μην αναφερθώ στην καταπληκτική βιβλιοφιλική σειρά πέντε μυθιστορημάτων (για παιδιά 10 ετών και άνω) που υπογράφουν ο Ισπανός Εντουάρντο Χάουρεγκι με τον Ιταλό σούπερ-σταρ της παιδικής λογοτεχνίας Πιερντομένικο Μπακαλάριο, με τίτλο Η Ωραιότερη Ιστορία που γράφτηκε ποτέ από τις εκδόσεις Μεταίχμιο. Η μικρή πρωταγωνίστρια της σειράς είναι εμπνευσμένη από την ανιψιά του Χάουρεγκι που έψαχνε –μάταια– μια υπερ-ηρωίδα πρωταγωνίστρια στα βιβλία που διάβαζε. Ο συγγραφέας, προς τιμήν της ανιψιάς του, έδωσε τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια πανέξυπνη 12χρονη που λατρεύει τη λογοτεχνία και έχει ταλέντο στο σχέδιο και στο να λύνει γρίφους. Μαζί με τον μικρότερο αδερφό της μπλέκουν σε απίθανες περιπέτειες και κατορθώνουν να σώσουν… (ε… με συγχωρείτε, δεν μπορώ να αποκαλύψω περισσότερα!).

Και για να μη νομίζετε πως διαβάζω μόνο τα βιβλία που μεταφράζω, ορίστε μερικά ακόμα βιβλία που προτείνω για μικρά και μεγάλα παιδιά, για δυνατά αγόρια και κορίτσια που μπορούν να καταφέρουν τα πάντα!

Είμαστε όλοι Γκρέτα, Το μανιφέστο μιας νέας γενιάς

της Βαλεντίνα Τζιανέλα

μετάφραση: Άννα Παπασταύρου

εκδόσεις Σαββάλας

Της αλλαγής τραγούδι, Ένας ύμνος για παιδιά

της Αμάντα Γκόρμαν

μετάφραση: Μυρσίνη Γκανά και MC YINKA

εικονογράφηση: Loren Long

εκδόσεις Ψυχογιός

Ιστορίες για ατρόμητα κορίτσια- 40 μοναδικές Ελληνίδες

της Κατερίνας Σχινά

εικονογράφηση: 16 Ελληνες δημιουργοί

εκδόσεις Παπαδόπουλος

Η Αλίκη στην πόλη

της Αργυρώς Πιπίνη

εκδόσεις Πατάκη

Από μακριά

της Αγγελικής Δαρλάση

εικονογράφηση: Βασίλης Κουτσογιάννης

εκδόσεις Μεταίχμιο

Η Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη σπούδασε μετάφραση στο Ιόνιο Πανεπιστήμιο και εργάστηκε για 19 χρόνια σε μεταφραστικό γραφείο. Μεταφράζει ισπανόφωνη λογοτεχνία από το 2000. Έχει μεταφράσει, μεταξύ άλλων, έργα των Πέδρο Χουάν Γκουτιέρες, Χουάν Ραμόν Χιμένεθ, Ραφαέλ Σάντσεθ Φερλόσιο (συλλογική μετάφραση, Βραβείο Λογοτεχνικής Μετάφρασης Ισπανόφωνης Λογοτεχνίας ΕΚΕΜΕΛ 2008), Μανουέλ Βάθκεθ Μονταλμπάν και πολλά βιβλία για μικρά και μεγάλα παιδιά. Μεταφράζει επίσης από τα αγγλικά και τα γαλλικά. Είναι ιδρυτικό μέλος της Πανελλήνιας Ένωσης Επαγγελματιών Μεταφραστών Πτυχιούχων Ιονίου Πανεπιστημίου (ΠΕΕΜΠΙΠ).