«Αν δεν είχα τη μουσική…»

Στις 11 Αυγούστου του ’45 ο Νίκος Φαρούγγιας έκανε την πρώτη του εμφάνιση, ως μουσικός, στην «Μάντζαρος». Εβδομήντα πέντε χρόνια μετά, η Φ.Ε.Μ. τίμησε την προσωπική του επέτειο. Και το Corfu Stories θυμήθηκε μια παλαιότερη συζήτηση μαζί του…

ΥΠΗΡΞΕ, αναντίρρητα, η απόλυτη στιγμή της χθεσινής (11/8) συναυλίας της Φ.Ε. «Μάντζαρος», στ’ Ανάκτορα. Νίκος Φαρούγγιας… Προσφορά στους «Μπλε», για σχεδόν οκτώ δεκαετίες. Ευδόκιμες και συναπτές. Κι ακόμη, σταθερά, «παρών». Πάντα «παρών»…  

Η ΤΙΜΗΤΙΚΗ διεύθυνση της μπάντας στο δικό του εμβατήριο («Το Αρχιπέλαγος»), μια όμορφη πράξη αναγνώρισης. Η, στο περιθώριο, ανθοδέσμη δια χειρός του προέδρου του Δ.Σ., Ιωάννη Τριβυζά, το άρτιο συμπλήρωμα. Τα δυο λόγια της λεζάντας, το άψογο «εν κατακλείδι»: «Η ζωντανή ιστορία της Φιλαρμονικής μας, ο σεβαστός δάσκαλος… 77 συνεχή έτη ανιδιοτελούς προσφοράς στην Φιλαρμονική…».

ΜΕ ΑΦΟΡΜΗ, το Corfu Stories θυμήθηκε: τη συνέντευξη που είχε παραχωρήσει, το 2018, ο Νίκος Φαρούγγιας στην έντυπή μας έκδοση, επ’ αφορμή, τότε, των πασχαλινών εκδηλώσεων. Μέσα σ’ όλα, είχε πει κι αυτό: λιτανεία 11ης Αυγούστου του ’45. Η πρώτη του εμφάνιση, ως μουσικός, με το κυανόλευκο σιρίτι. Σαν τώρα, 75 χρόνια πριν.

ΑΦΑΙΡΩΝΤΑΣ τα… πασχαλινά εκείνης της κουβέντας κι επικαιροποιώντας τα υπόλοιπα, ιδού. Η ζωή του όλη… Μια ζωή γραμμένη σε πεντάγραμμο….

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΗΛΙΑ ΑΛΕΞΟΠΟΥΛΟ

ΜΠΑΙΝΟΝΤΑΣ στο περιποιημένο δυαράκι, κάπου κοντά στο «Καβαλιέρι», εισπνέεις ένα «άλλο» οξυγόνο. Τ’ αγιόκλημα της γειτονιάς, που μπαίνει απ’ το παράθυρο. Το τρίξιμο στο ξύλινο πατζούρι, στις μικρανάσες του αέρα. Και μία μουσικότητα, διάχυτη στην κάμαρη…

ΣΤΟΝ ΤΟΙΧΟ, κρεμασμένες φωτογραφίες και διπλώματα. Στο σερβάν, κορνίζες και πλακέτες. Και πάνω στο τραπέζι, παρτιτούρες. Σηκώνω μία, σχεδόν στα κουτουρού: «Marcia Funebre». Και πάνω δεξιά, «Ν. Φαρούγγια, 2016». «Ακόμη γράφω, απ’ το ’68. Πένθιμα κυρίως, Μ. Εβδομάδας. Μετράω πέντε Μάρτσιες Funebre / 1 – 5. Την πρώτη, την έγραψα το ’86. Κι αυτή που κρατάς, η τελευταία, η Νο 6. Η “Ultimo Viaggio” (“To τελευταίο ταξίδι”). Αλλά θέλει κάποιες τελευταίες πινελιές…».

ΠΕΤΑΞΑ μια αδέσποτη ευχή –κάτι σαν «με το καλό»-, προτού κάνω δυο βήματα προς εκείνο το καδραρισμένο κομμάτι από χαρτί. Κιτρινισμένο, χρονο-ταλαίπωρο, γεμάτο, όμως, μνήμη. Το λογότυπο της «Μάντζαρος», σφραγίδα, δύο υπογραφές. «Κοιτάξτε ημερομηνία. Φαίνεται;» Ευδιάκριτο, μόνο το έτος: 1945. Αρκούσε. «Εβδομήντα τρία (σ.σ. 75 πλέον) χρόνια πριν. Τότε αρχίσαν’ όλα…».

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΚΗ οικονομία των εντόπιων Φιλαρμονικών, η περίπτωση του επίτιμου Αρχιμουσικού της Φ.Ε.Μ., του εμβληματικού Νίκου Φαρούγγια, τοποθετείται, anyway, στην πρώτη γραμμή σημαντικότητας. Ισχύει και για την (ειδικώς) πασχαλινή (σ.σ. αλλά και την, εξίσου ειδικώς, αυγουστιάτικη): ο, ηλικιακά, ωριμότερος (το «μεγαλύτερος» μοιάζει άκομψο στις περιπτώσεις «αιώνιων εφήβων») μουσικός με ενεργή παρουσία στις υπηρεσίες των ημερών. Γεννηθείς το ’32, λίγο, μοναχά, πιο νωρίς απ’ το αντίστοιχο «δέος» της «Παλαιάς», τον Αντώνη Δαγκλή.

«Το 1942», λέει στο Corfu Stories, «πήγα στην “Παλιά”, με δάσκαλο τον συχωρεμένο τον Διονύση Μάμμο και τον Χαρίλαο Μανιατόπουλο. Αλλά συνεχώς μου άλλαζαν όργανο –τρομπόνι, τρομπέτα, ευφώνιο, κόρνο- και δεν μπορούσα να σταθεροποιήσω τα χείλη μου. Έτσι, το ’43, έφυγα και το ’44 γράφτηκα στην “Μάντζαρος”. Όταν, την ίδια χρονιά, “έφυγε” ο αείμνηστος μαέστρος μας, ο Κρητικός, επειδή ήμουν πολύ καλός μαθητής, με έντυσαν μουσικό, για να κρατάω το στεφάνι στην κηδεία του. Στο μεταξύ, κατέληξα στην… μποκαδούρα, αλτικόρνο και τρομπόνι –με κλειδιά τότε, δεν είχαμε “ατίρο”. Μελέτησα πολύ και το ’45, 11 Αυγούστου, βγήκα στην μπάντα. Η πρώτη μου υπηρεσία. Και απ’ το ‘46, ούτε 15 δεν ήμουν, σολίστ. Με μαέστρους, ένα σωρό μεγάλα ονόματα. Τον Σπύρο Δουκάκη, τον Αλέξανδρο Μποτετζάγια…»

ΤΟΤΕ, πρώτα, μουσικός. Αργότερα («πρώτο σιρίτι, το ‘68»), ως δάσκαλος. Απ’ το ’70, υπαρχιμουσικός. Κι απ’ το 2011, τα τρία αστραφτερά σιρίτια στον καλοσιδερωμένο του γιακά: Αρχιμουσικός. Επί τιμή…

«ΖΩ ΛΟΓΩ ΤΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ!»

«Στη Φιλαρμονική διδάσκω πάντα – στα βαρύτονα. Καθημερινά, 5-7. Αφού, να σκεφτείς, τα Σαββατοκύριακα που δεν έχουμε μαθήματα, κάτι μου λείπει. Παλαιότερα, έπαιρνα μισθό. Απ’ όταν έφυγε εκείνη (σ.σ. η σύζυγός του)… Αρνήθηκα. Στη μνήμη της -μου ‘χε ‘πει, “τη μουσική και την εκκλησία να μην τα εγκαταλείψεις. Γιατί από εκεί ξεκίνησαν και τα παιδιά μας”. Αν δεν είχα τη μουσική, θα είχα φύγει κι εγώ μαζί της! Ζω λόγω της μουσικής. Αυτή με κράτησε. Και οι μαθητές μου, που τα ‘χω σαν δικά μου παιδιά. Έχω υποχρέωση να τους δώσω πίσω, αυτό που μου ‘δωσε και μένα ο Θεός…»

ΡΕΛΙΓΚΙΟΖΕΣ & ΕΜΒΑΤΗΡΙΑ

«Μ’ αρέσει το γράψιμο. Εκεί που περπατώ, μπορεί να δω, ν’ ακούσω κάτι. Η κακοκαιρία, ο αέρας, η τρικυμία… Κάθε τι, “μιλάει”. Ο Θεός μου έδωσε το χάρισμα ενός εγκεφάλου, που μπορεί να ακούει τι λένε – αυτό δεν είναι η έμπνευση; Κάθε στιγμή. Η Marcia Funebre No 3, μου ήρθε 3 το ξημέρωμα. Σηκώθηκα απ’ το κρεβάτι κι έγραψα 5-6 βασικά μέτρα. Έχω γράψει και δύο “Ρελιγκιόζες” για Λιτανείες: “Άγιος Γεώργιος” και “Άγιος Αιμιλιανός”. Επιπλέον, κι ένα εμβατήριο: Το “Αρχιπέλαγος”. Τα Χριστούγεννα (σ.σ. του ’17), το έδωσα και στην μπάντα της Αεροπορίας – τον κ. Αλέκο Λιτσαρδόπουλο. Και το ‘παιξαν, προπαραμονή, στην πλατεία Συντάγματος, με παρουσίασή μου. Συν το  “Μεσόγειος”. Γενικά, έχω δώσει μουσική σε πολλές μπάντες εκτός νησιού: Δήμου Αθηναίων, Πειραιά, Αστυνομίας, Αεροπορίας, Λιμενικού… Σε Ληξούρι, Λευκάδα, Ιθάκη… Παντού…».