Όταν ο Πουλόπουλος γνώριζε τον Γιώργο Κατσαρό…

Με αφορμή το «φευγιό» του σπουδαίου ερμηνευτή, μια αναδρομή στην (καλλιτεχνικά ακμαία) σχέση του με τον Κερκυραίο συνθέτη και στενό του φίλο. Η γνωριμία μέσω Μάνου, η κινηματογραφική είσοδος και η… εξορία της Κατερίνας.

Γράφει ο Ηλίας Αλεξόπουλος

ΑΚΟΜΗ μια απώλεια… Στο «Δρόμο» των αγγέλων τραγουδάει απ’ το βράδυ της Κυριακής (23/8) ο Γιάννης Πουλόπουλος. Ο σπουδαίος ερμηνευτής, που σημάδεψε με τη φωνή του μια ολόκληρη εποχή, «έφυγε» στα 79 του, στη μονάδα εντατικής του «Αττικόν», μετά από μάχη με σοβαρά προβλήματα υγείας (καρδιά, μυελοδυσπλαστικό σύνδρομο), που τον ταλαιπωρούσαν εδώ και χρόνια.

Η ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ κοινότητα, ιδίως οι παλαιότεροι συνοδοιπόροι του, έθεσε, από την ώρα του μαντάτου μεσίστια την πένθιμη σημαία. Εκ των πρώτων, ένας «δικός μας». Ο Γιώργος Κατσαρός: «Υπήρξε ένας απ’ τους πιο κοντινούς μου συνεργάτες», δήλωσε συγκινημένος.

«Η ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ μας… Η φιλία μας – ήμασταν πολύ δεμένοι με τον Γιάννη. Γνώριζα ότι είχε πρόβλημα υγείας, αλλά δεν ήξερα τις λεπτομέρειες», συνέχισε ο Κερκυραίος συνθέτης. Χαρακτηρίζοντάς τον «έναν καλλιτέχνη – σταθμό στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού, που είχα την τύχη να τον γνωρίσω και να συνεργαστούμε από τα πρώτα του βήματα. Μια παρέα ήμασταν – o Γιάννης, ο Δημήτρης Ιατρόπουλος κι εγώ. Ένα πάρα πολύ καλό παιδί, ένας πολύ καλός φίλος, μια μεγάλη φωνή… Κρίμα που σταμάτησε νωρίς – κακώς για μένα, αν και τους λόγους δεν τους μάθαμε ποτέ. Κρίμα…».

ΔΕΝ ΗΤΑΝ μια τυπική κουβέντα. Στενοί, πράγματι, οι δεσμοί και εξόχως (θετικά) επιδραστική στην πορεία του Πουλόπουλου η παρουσία του Κατσαρού. Απ’ τους πρώιμους καιρούς: «Μια μέρα», θυμόταν παλαιότερα ο κορυφαίος συνθέτης, «με παίρνει τηλέφωνο ο Χατζηδάκις: “Γιώργο, είναι ένα παιδί απέναντι από το σπίτι μου, σε μια οικοδομή (σ.σ. ελαιοχρωματιστής, κάπου στον Άγ. Ιερόθεο) και τραγουδάει πολύ ωραία. Να στον στείλω να τον ακούσεις;” Μη στα πολυλογώ, έρχεται ο Πουλόπουλος στο “Παρκ” που ήμουν τότε με τον Χατζηχρήστο και περίμενε κάτω, να τελειώσω την πρόβα. Τότε είχα ψώνιο κι έγραφα τραγούδια για τον Πειραιά και τους Πειραιώτες. Είχα, λοιπόν, ένα, που έλεγε “στον Πειραιά και το Πασαλιμάνι” και το οποίο το ‘χα δώσει στον Τζίμη τον Μακούλη, ο οποίος, όμως, δεν ήταν λαϊκός τραγουδιστής – και το τραγούδι ήταν χασαποσέρβικο. Βάζω, λοιπόν, και το λέει ο Πουλόπουλος. Εξαιρετικός. Τον άκουσε και ο Θεοδωράκης τότε (σ.σ. μ’ αρχή κάποιες ακροάσεις στην “Columbia”) και τον πήγε αμέσως στην παράσταση που έκανε, τη “Γειτονιά των Αγγέλων”, του Καμπανέλλη (1963, θέατρο “Rex”), λέγοντας το “Στρώσε το στρώμα σου για δυο”, το “Δόξα τω Θεώ” και “Το ψωμί είναι στο τραπέζι”». Oι πρώτες του ηχογραφήσεις.Το ποτάμι, έπαιρνε πια το δρόμο του…

ΤΟ ΣΧΗΜΑ Θεοδωράκης – Κατσαρός- Πουλόπουλος, ήταν αυτό που εγκαινίασε κι εν τοις πράγμασι την καλλιτεχνική συνεργασία των δυο ανδρών. Έτος 1964, «Στράτα τη Στράτα», σύνθεση Μίκης, ενορχήστρωση Κατσαρός. Ώσπου ένα χρόνο έπειτα, το ’65 (κι αφού προηγήθηκε η συμμετοχή του ως δεύτερη φωνή σε μια σειρά ηχογραφήσεων της Ελένης Κλάδη) του έδωσε και τα δυο, κατά δικά του, πρώτα του τραγούδια: «Για μένα βράδιασε» και «Στον Πειραιά, στον Πειραιά» (να το…). Σε στίχους Πυθαγόρα και δισκάκι των 45 στροφών.

▪ Τip: Το… πειραιώτικο, έμελε να καταγραφεί στον σκληρό δίσκο ως το πρώτο, συνολικά, τραγούδι που ερμήνευσε ο Πουλόπουλος στον κινηματογράφο (άλλη λαμπρή πορεία): 1966, «Ο Τετραπέρατος», του Κώστα Ανδρίτσου. Με Ρίζο, Χατζηχρήστο, Γκιωνάκη. Αν στην ιστορική συνείδηση καθιερώθηκε ως ο, ίσως, πιο «κινηματοογραφικός» τραγουδιστής των δεκαετιών ’60 κι ’70, είναι σαφές ποιος του άνοιξε την πόρτα…

ΜΕ ΤΟΝ Πουλόπουλο στη ράμπα, πλέον, τις εκτίναξης (υπό το δισκογραφικό λογότυπο της «Λύρα», του Πατσιφά) και την έναρξη των εμβληματικών του συνεργασιών με Πλέσσα και Σπανό, οι δρόμοι του με τον Κατσαρό χώρισαν για μια πενταετία. Η… τάξη αποκαταστάθηκε, εν μέρει, το ’70, όταν στη φάση της απόλυτης ακμή του (τα απόνερα του συγκλονιστικού του «Δρόμου», 1969 – Μίμης Πλέσσας, Λευτέρης Παπαδόπουλος), ο Κατσαρός υπέγραψε δύο τραγούδια («Μάνα, Γυναίκα, Παναγιά» και «Πικροδάφνες» / ξανά σε στίχους Πυθαγόρα) του τέταρτου προσωπικού του δίσκου – με συνθέσεις, ακόμη, Πλέσσα, Γλέζου, Ζαμπέτα, Κωνσταντακόπουλου, αλλά και του ίδιου του Πουλόπουλου. Κι ακολούθησαν…

• Το «Χωρίς Φιλί κι Αντίο», με το ένα και μοναδικό κουπλέ. Κυκλοφόρησε το ’72, σε 45άρι, έχοντας στην άλλη του πλευρά…

• … ίσως το πιο επιτυχημένο τραγούδι της διαχρονικής συνεργασίας του Πουλόπουλου με το δίδυμο Κατσαρού – Πυθαγόρα: «Πάμε για ύπνο, Κατερίνα». Τεράστια επιτυχία, που συνοδεύτηκε, ωστόσο, απ’ το… κυνήγι της Χούντας, επειδή το καθεστώς θεωρούσε πως έκρυβε «κρυφά, αντιστασιακά νοήματα» (… «πάμε ν’ αλλάξουμε ζωή» εν μέσω «γύψου»; Αναιδές…). Με αποτέλεσμα την εσπευσμένη διαφυγή του Γιάννη στην ευρωπαϊκή Δύση (Γαλλία, κυρίως). Ως την ομαλοποίηση του πράγματος…

ΤΗΝ ΙΔΙΑ περίοδο (1972), ένας άλλος σπουδαίος ποιητής – συνθέτης των καιρών, ο Δημήτρης Ιατρόπουλος, διωκόμενος κι αυτός από το καθεστώς, θα έγραφε στα φύλλα του δικού του τετραδίου, δώδεκα τραγούδια. Χειμώνα του 1975- ‘76, «Τα Τραγούδια της Ξενιτιάς», μελοποιημένα απ’ τον Κατσαρό, θα πρόσθεταν στη δισκογραφική βιτρίνα του Πουλόπουλου (πρώτο project υπό τη «Minos») μια απ’ τις καλύτερες στιγμές του. Ποιοτικά. Εμπορικά, δεν «περπάτησε» ιδιαίτερα. Ήταν οι πρώτοι καιροί μετά τη Χούντα. Κι ο κόσμος ζητούσε, πλέον, άλλα ακούσματα. Πιο «ευρωπαϊκά»...

ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ δοθέντος, ο Γιάννης τ’ ακολούθησε. Δίχως, πια, τον Κατσαρό. Άλλη, έκτοτε, δισκογραφική συνεργασία τους δε γράφτηκε στο παλμαρέ. Έντεκα χρόνια μετά απ’ την πρώτη, εκείνη, αρχή (1965 – ’76). Και 20, ενδιάμεσα, τραγούδια…

Προηγήθηκε, το ’75, η ενορχήστρωση του Κατσαρού στα «12 ρεμπέτικα» (ο τελευταίος δίσκος του Πουλόπουλου με τη «Λύρα», πριν απ’ την πολύκροτη μεταγραφή του στη «Minos»): ρεμπέτικα κι αρχοντολαϊκά των 50s και των 60s, δοσμένα με μια παντελώς νέα ταυτότητα. Ήταν, ίσως, η πιο ιδιαίτερη, δισκογραφική, δουλειά, στην καριέρα του μεγάλου ερμηνευτή…

ΣΗΜΕΡΑ, στο σπίτι του Γιώργου Κατσαρού, στο Παλαιό Φάληρο, το τηλέφωνο δεν γνώρισε ξαποσταιμούς στο χτύπημα. Άλλη μία δήλωση. Άλλη μια κουβέντα. Άλλη μία μνήμη… Κάποια στιγμή, στο καντράν εισερχομένων, εμφανίστηκε το τηλέφωνο της ΕΡΤ. Το σήκωσε. Και μετά τα διαδικαστικά, έβαλε ο ίδιος τον επίλογο. Ως έπρεπε…

«Η φωνή του, οι ερμηνείες του, τα αισθήματά του, η ευγένειά του, η καλοσύνη του… Ένα εξαιρετικό παιδί. Σοβαρός, σκεπτόμενος, φιλοσοφούσε κάποιες φορές, έγραφε κιόλας˙ ποιήματα. Και ζωγράφιζε… Κι όταν έβλεπε την αδικία, επαναστατούσε – ένας ήρεμος επαναστάτης, ναι… Ο Γιάννης δεν ξεχνιέται… Θα είναι πάντα, όλα αυτά, εδώ… Να τον θυμίζουν…»

ΚΑΛΟΣ ΤΟΥ «Δρόμος»…