Εμβόλιο Πνευμονιόκοκκου στην εποχή του COVID-19

Γράφει η Ελευθερία Χαϊνη/ MD, Msc Πνευμονολόγος– Επιμελήτρια Α Νοσοκομείου Κέρκυρας

Εν μέσω μίας θανατηφόρας πανδημίας καθίσταται σαφές, ακόμα και στους πιο δύσπιστους, πόσο ζωτικής σημασίας είναι η ύπαρξη των εμβολίων.

Τι είναι ο πνευμονιόκοκκος;

O στρεπτόκοκκος της πνευμονίας ή πνευμονιόκοκκος  είναι ένα βακτήριο  που   ζει αποκλειστικά στον άνθρωπο. Αποικίζει τον ρινοφάρυγγα των παιδιών (μέχρι 60% σε παιδιά βρεφονηπιακών σταθμών) και σε μικρότερο βαθμό των ενηλίκων .

Η νόσος εκδηλώνεται:

• κατόπιν μετάδοσης από άτομο σε άτομο-κυρίως με τα σταγονίδια του αναπνευστικού (φτέρνισμα, βήχας),
• από μετατροπή του απλού αποικισμού σε  λοίμωξη-σε καταστάσεις μείωσης της άμυνας του οργανισμού ( ίωση,ανοσοκαταστολή,κάπνισμα).

Προκαλεί:

• μη διεισδυτικές λοιμώξεις  (οξεία μέση ωτίτιδα,παραρρινοκολπίτιδα).
• διεισδυτικές (είσοδος του μικροβίου στο αίμα) λοιμώξεις  (σηψαιμία, μηνιγγίτιδα, πνευμονία).

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας αποτελεί παγκόσμια απειλή για τη δημόσια υγεία. Στις ΗΠΑ, οι σοβαρές πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις προκαλούν περισσότερους θανάτους ανά έτος από όλες μαζί τις υπόλοιπες νόσους που μπορούν να προληφθούν με εμβολιασμό.

Η πνευμονιοκοκκική λοίμωξη αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά. Η κατάχρηση όμως των αντιβιοτικών έχει οδηγήσει σε ανθεκτικότητα στελεχών του μικροβίου. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντική η πρόληψή της μέσω εμβολιασμού.

Αντιπνευμονιοκοκκικός εμβολιασμός

• Το εμβόλιο του πνευμονιοκόκκου στους ενήλικες προφυλάσσει σε ποσοστό 50-75% από τη σοβαρή πνευμονιοκοκκική νόσο. Δεν παρέχει προστασία από άλλα αίτια πνευμονίας. Το εμβόλιο για τα παιδιά  έχει περίπου 90% αποτελεσματικότητα  κατά της πνευμονίας.
• Εντάσσεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και συνιστάται να γίνεται στις παρακάτω ομάδες ατόμων:

1. Νήπια. Λαμβάνουν 4 δόσεις συζευγμένων εμβολίων(PCV13) σε ηλικίες 2, 4, 6 και 12-15 μηνών
2. Άτομα ηλικίας ≥ 65 ετών
3. Άτομα ηλικίας 19-64 ετών που παρουσιάζουν συννοσηρότητες που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο νόσησης από διεισδυτική πνευμονιοκοκκική νόσο, όπως:
   1. Χρόνιο αναπνευστικό νόσημα
   2. Χρόνιο καρδιολογικό νόσημα
   3. Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
   4. Χρόνια ηπατική ανεπάρκεια
   5. Σακχαρώδη διαβήτη
   6. Σπληνεκτομή ή λειτουργική ασπληνία
   7. Ανοσοκαταστολή (HIV λοίμωξη, άλλες ανοσοανεπάρκειες, ανοσοκατασταλτική θεραπεία, μεταμόσχευση κ.ά.)
   8. Κακοήθεια
   9. Αυτοάνοσο νόσημα
   10. Κατάχρηση αλκοόλ
   11. Κάπνισμα

Υπάρχουν 2 τύποι εμβολίων κατά του πνευμονιόκοκκου. Πρόσφατη έρευνα υποδεικνύει ότι ο αποτελεσματικότερος τρόπος πρόληψης  είναι η συνδυασμένη χρήση και των δύο αυτών εμβολίων.

• Το ένα δημιουργεί αντισώματα έναντι 13 ( PCV13-Prevenar 13) και το άλλο έναντι 23 στελεχών του πνευμονιόκοκκου (PPSV23-Pneumovax23)
• Όταν υπάρχει ένδειξη και για τα δύο εμβόλια, συστήνεται να προηγείται το PCV13 .
• Τo  PCV13 χορηγείται άπαξ.
• Το  PPSV23 κάθε 5 χρόνια( εώς τρεις δόσεις συνολικά-μια δόση>65χρ).
• Συνταγογραφούνται και παρέχονται δωρεάν στους ασφαλισμένους .
• Μπορούν να χορηγηθούν oποιαδήποτε στιγμή του έτους .

Παρενέργειες  εμβολίου:

• Τοπικά στο σημείο της  ένεσης-πόνος, ερυθρότητα, σκληρία, οίδημα .
• Σπάνια, χαμηλός πυρετός που υποχωρεί σε 24 ώρες.
• Σπανιότερα εξάνθημα, αλλεργία, μυαλγίες, κεφαλαλγία, διάρροια, έμετος,.

Αντενδείξεις εμβολίου:

• Έντονη τοπική ή γενικευμένη αντίδραση σε προηγούμενη δόση του εμβολίου
• Κατά τη διάρκεια εμπύρετων νοσημάτων
• Το PPSV23 δεν ενδείκνυται κατά την διάρκεια του πρώτου τριμήνου της κύησης και μπορεί να χορηγηθεί κατά την διάρκεια της γαλουχίας.
• Το PCV13 αντενδείκνυται και στην κύηση και στη γαλουχία.