Από παιδί της μπάντας, επαγγελματίας μουσικός

Γράφει ο Θεόδωρος Σούκερας (Επαγγελματίας μουσικός)

Τι είναι φιλαρμονική;

Είναι ένα μουσικό σύνολο που αποτελείται από μουσικούς πνευστών και κρουστών. Μπορεί να ανήκει στο δήμο ή σε κάποιον πολιτιστικό σύλλογο ή ιδιώτη. Συχνά προσφέρει δωρεάν μαθήματα στα όργανα που χρησιμοποιεί, αλλά ο βασικός της σκοπός είναι η συλλογική μουσική εκτέλεση.

Τι είναι ένα ωδείο;

Είναι ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα μουσικής, είτε του Δήμου είτε ανήκει σε ιδιώτη. Παρέχει δομημένη μουσική εκπαίδευση σε θεωρία, αρμονία, σολφέζ, μορφολογία, ιστορία μουσικής, αλλά και σε πολλά όργανα (πιάνο, κιθάρα, φωνητική, έγχορδα, πνευστά κ.λπ.). Έχει αναγνωρισμένες βαθμίδες σπουδών (πτυχίο, δίπλωμα). Ο στόχος είναι η εκμάθηση της μουσικής και η προετοιμασία μουσικών για επαγγελματικό ή ερασιτεχνικό επίπεδο. Το ωδείο είναι σχολείο όπου μαθαίνεις μουσική συστηματικά.

Η φιλαρμονική όμως προσφέρει κάτι που κανένα ωδείο δεν μπορεί να σου δώσει, την καθημερινή εμπειρία της ομαδικότητας, την πειθαρχία της πρόβας, τη δύναμη να σταθείς σε ένα κοινό, την αίσθηση ότι ανήκεις σε μια μεγάλη οικογένεια.

Και στις φιλαρμονικές της Κέρκυρας αυτά τα 2 είναι άρρηκτα δεμένα.

Για μένα μια καλή μπάντα είναι σύμβολο πολιτισμού, δίνει κύρος στον τόπο με τις εντυπωσιακές εμφανίσεις. Μεταφέρει την πολιτιστική μνήμη από γενιά σε γενιά, είναι ένας χώρος όπου συναντιούνται παιδιά κι ενήλικες, ενώνει γενιές. Προσφέρει εθελοντική δράση, συμμετέχει σε φιλανθρωπικές δράσεις, συναυλίες σε νοσοκομεία, γηροκομεία, εκδηλώσεις αλληλεγγύης κι εκπαιδευτικές συναυλίες σε σχολεία.

Είμαι γέννημα θρέμμα Κερκυραίος και, πριν από όλα, είμαι παιδί της μπάντας, όπως και οι περισσότεροι πνευστοί των ελληνικών ορχηστρών. Σήμερα αφού έχω παίξει για πολλά χρόνια σε Συμφωνικές ορχήστρες, αλλά και στη Φιλαρμονική Ορχήστρα του Δήμου της Αθήνας που παίζω μέχρι και σήμερα, μπορώ να πω ότι ζω από τη μουσική κι επίσης, μπορώ να πω με απόλυτη ευθύνη πως οι φιλαρμονικές δεν είναι απλώς κάποια τυχαία μουσικά σύνολα, είναι σχολεία ζωής.

Μέσα στις μπάντες μεγαλώσαμε, εκεί μάθαμε τι θα πει πειθαρχία, συνεργασία, σεβασμός και ευγενής άμιλλα. Εκεί στις φιλαρμονικές μάθαμε να είμαστε ομάδα, να στηρίζουμε ο ένας τον άλλον, να δίνουμε τον καλύτερο εαυτό μας.

Οι φιλαρμονικές της Κέρκυρας, αλλά και από κάθε γωνιά της Ελλάδας έχουν σώσει γενιές παιδιών, μας κράτησαν μακριά από άσχημους δρόμους, μας έδωσαν δημιουργική απασχόληση, ομαδικό πνεύμα, δημιουργήθηκαν φιλίες, ήταν κυριολεκτικά σαν δεύτερο σπίτι μας. Εκεί βάλαμε τους πρώτους μας στόχους και προσπαθούσαμε καθημερινά να εξελισσόμαστε μέσα από την μουσική.

Δίνει στα παιδιά δωρεάν ή πολύ οικονομική μουσική εκπαίδευση.

Θέλω να τονίσω ότι η φιλαρμονική δεν είναι σε καμία περίπτωση ανταγωνιστής των ωδείων. Αν και στην Ελλάδα υπάρχει μερικές φορές η αίσθηση ότι η μπάντα παίρνει μαθητές δωρεάν ή προσφέρει εμπειρική μουσική εκπαίδευση και κάποιες φορές αυτό βλέπεται ως ”ανταγωνισμός”.

Η αλήθεια όμως είναι ότι οι μπάντες και τα ωδεία είναι συμπληρωματικοί θεσμοί. Η μπάντα δίνει πρακτική εμπειρία, ομαδικότητα, συναυλίες και κοινωνική διαπαιδαγώγηση. Το ωδείο δίνει βαθιά θεωρητική γνώση, τεχνική, πτυχία, διπλώματα και επαγγελματική κατάρτιση.

Μαζί μπορούν να δημιουργήσουν ολοκληρωμένη μουσική εκπαίδευση, οι μαθητές ξεκινούν από τη μπάντα, αποκτούν ενδιαφέρον και πρακτική, συνεχίζουν στο ωδείο και φτάνουν σε υψηλό επίπεδο. Στο εξωτερικό, αυτή η συνεργασία είναι ο βασικός κανόνας.

Αφού ολοκλήρωσα την πορεία μου στη μπάντα, συνέχισα σε ωδεία, παρακολούθησα πολλά σεμινάρια και ταξίδεψα στο εξωτερικό για να σπουδάσω με κορυφαίους καθηγητές. Όλες αυτές οι εμπειρίες ανέβασαν την τεχνική μου και το μουσικό μου επίπεδο.

Αλλά θέλω να πω καθαρά, πως χωρίς τη βάση της μπάντας, τίποτα από αυτά δεν θα είχε αξία. Η καρδιά μου, η ταυτότητά μου και η πρώτη μου μουσική ανάμνηση ξεκινούν από εκεί.

Για πολλούς τόπους, η φιλαρμονική είναι τόσο σημαντική όσο τα σχολεία ή οι αθλητικοί σύλλογοι. Οι μπάντες προσφέρουν πολλά, πρώτο και κύριο τον Πολιτισμό. Διδάσκουν παιδεία, μουσική, γνωρίζεις δασκάλους πρότυπα, ήθος και πειθαρχία.

‘Εχει κοινωνικό ρόλο. Τα παιδιά που παίζουν μουσική δεν έχουν κενό χρόνο για κακές παρέες, γίνεται ασπίδα απέναντι στα ναρκωτικά και την παραβατικότητα, παρέχοντας δημιουργικό και ασφαλές περιβάλλον. Οι μεγαλύτεροι ηλικιακά μουσικοί, οι καθηγητές, ο αρχιμουσικός λειτουργούν ως υγιή πρότυπα ζωής, αναδεικνύει ταλέντα, δημιουργεί αυτοπεποίθηση, δίνει ευκαιρίες σε νέους μουσικούς να συνεχίσουν επαγγελματικά, ακόμα και στο εξωτερικό.

Δημιουργεί ευγενή άμιλλα. Στην μπάντα τα παιδιά μαθαίνουν να συγκρίνονται δημιουργικά με τους άλλους, καταλαβαίνουν ότι η εξέλιξη θέλει προσπάθεια, όχι ανταγωνισμό τύπου ”ποιος είναι καλύτερος”, βάζουν στόχους, πχ. καλύτερος ήχος, μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση, συμμετοχή σε συναυλίες, δημιουργείται μια υγιής κουλτούρα, ”να γίνω καλύτερος για τη φιλαρμονική”. Η μουσική δεν επιτρέπει εγωισμούς, χωρίς συνεργασία δεν υπάρχει μπάντα.

Γι’ αυτό πιστεύω ακράδαντα ότι οι μπάντες θα έπρεπε να υπάρχουν σε κάθε πόλη και χωριό της Ελλάδας, όπως άλλωστε συμβαίνει στο εξωτερικό πχ. Γερμανία, Ιταλία, Βέλγιο, Σκανδιναβία, ΗΠΑ, κλπ, κάθε πόλη ή χωριό έχει τη δική του μπάντα.. Δεν είναι πολυτέλεια, είναι κοινωνική και πολιτιστική αναγκαιότητα.

Στην Ελλάδα, πολλά μέρη δεν έχουν μπάντα ή είναι υποστηριζόμενες μόνο από εθελοντές, είναι κρίμα, γιατί οι κοινωνικές κι εκπαιδευτικές ωφέλειες είναι τεράστιες.

Και εδώ μπαίνει ο ρόλος του Δήμου (αν είναι δημοτική και όχι ιδιωτική), ο κάθε Δήμος οφείλει να στηρίζει τις φιλαρμονικές του. Χωρίς χρηματοδότηση για καθηγητές, όργανα, αίθουσες, πρόβες, σεμινάρια και εκδηλώσεις, μια μπάντα αδυνατεί να λειτουργήσει. Με σταθερή στήριξη, όμως, γίνεται ο πυλώνας του πολιτισμού, της παιδείας και της κοινωνικής συνοχής, που δημιουργεί χαρακτήρες, ενώνει την κοινότητα και προβάλλει τον τόπο.

Σε πολλές φιλαρμονικές, υπάρχει έλλειψη εξειδικευμένων καθηγητών σε όλα τα όργανα. Ο κάθε αρχιμουσικός σαν υπεύθυνος της μπάντας αναγκάζεται να διδάσκει πολλά όργανα μαζί. Αυτό δεν είναι κακό, αλλά έχει κάποια όρια αφού ένας άνθρωπος δεν μπορεί να έχει άριστη τεχνική (ή δεν έχει καθόλου γνώσει σε όλα τα όργανα) σε όλα τα πνευστά κλαρινέτο, τρομπέτα, τρομπόνι, σαξόφωνο, φλάουτο κ.λπ. Έχει όμως γενικές γνώσεις ώστε να ξεκινήσει τους μαθητές.

Όμως γι’ αυτό γίνονται κάποια σεμινάρια τον χρόνο από εξειδικευμένους επαγγελματίες μουσικούς που είναι εξαιρετικά χρήσιμα γιατί ένα καλό σεμινάριο περιλαμβάνει:

1. Ατομικά μαθήματα (masterclass) διάρκειας 15-30 λεπτά ανά άτομο.

2. Ομαδικό μάθημα για τα ίδια όργανα, ποιότητα ήχου, ομοιογένεια, ρυθμική ακρίβεια.

3. Θεωρία ή τεχνική, αναπνοή, άρθρωση, ασκήσεις σωστής πίεσης του αέρα.

4. Συναυλία ή παρουσίαση του καθηγητή.

Ένα σεμινάριο είναι ποιοτικό όταν:

Ο καθηγητής παίζει ο ίδιος και δείχνει τεχνικές.

Δίνει εξατομικευμένες ασκήσεις για κάθε μαθητή.

Διορθώνει βασικά τεχνικά λάθη (μάσκα, άρθρωση, αναπνοή).

Εξηγεί τη φιλοσοφία του ήχου του οργάνου.

Αφήνει γραπτό υλικό ή ασκήσεις.

Έτσι ο μαθητής φεύγει με καλύτερο ήχο, μεγαλύτερη άνεση και περισσότερη αυτοπεποίθηση.

Η τεχνική χρειάζεται συνεχή υπενθύμιση. Αν το σεμινάριο γίνει μία φορά τον χρόνο, οι μαθητές ξεχνούν. (Με λίγα λόγια μια μπάντα είναι σαν αλυσίδα, αν βελτιωθούν οι μουσικοί ενός οργάνου, το σύνολο κουρδίζεται καλύτερα, ο ήχος γίνεται πιο ομοιογενής, οι πρόβες γίνονται πιο παραγωγικές και οι συναυλίες ανεβαίνουν επίπεδο. Στην πράξη, μετά από ένα καλό σεμινάριο η μπάντα μοιάζει σαν να άλλαξε επίπεδο).

Δίνουν εξειδικευμένη τεχνική που ένας γενικός δάσκαλος δεν μπορεί να προσφέρει. Π.χ. ένας κορυφαίος κλαρινετίστας ή τρομπονίστας θα δείξει αναπνοή, δαχτυλισμούς, άρθρωση, ήχο, ασκήσεις…αυτά κάνουν την τεράστια διαφορά.

Δίνουν κίνητρο στα παιδιά. Όπως γνωρίζουμε, όταν ένας μαθητής βλέπει έναν καταξιωμένο μουσικό μπροστά του, εμπνέεται και θέλει να εξελιχθεί, βελτιώνεται η τεχνική του και μαζί ανεβαίνει όλο το σύνολο. Λύνουν λανθασμένες τεχνικές αφού όπως είπαμε δεν μπορεί να ξέρει ο μαέστρος. Ένας επαγγελματίας δάσκαλος εντοπίζει από την πρώτη στιγμή κακές τεχνικές που ίσως περνάνε απαρατήρητες. Σε κάποιες περιπτώσεις είναι πολύ πιο οικονομικό από το να προσλάβεις μόνιμο καθηγητή για κάθε όργανο, άρα για μια φιλαρμονική που δεν μπορεί να έχει εξειδικευμένο καθηγητή για κάθε όργανο, είναι έξυπνη λύση.

Στο κάτω κάτω της γραφής, η μπάντα δεν φτιάχνει μόνο μουσικούς, φτιάχνει ανθρώπους. Και αυτό είναι το μεγαλύτερο έργο της.

Είμαι παιδί της μπάντας και χάρη στη μπάντα έγινα αυτό που είμαι σήμερα.